ผมขอนำเสนอ แนวทางการออกแบบที่ผมขอเรียกว่า  “อีโค+เคาเจอร์รัลดีไซน์” (ECO+CULTURAL DESIGN) ซึ่งแนวคิดหลักอันเป็นพื้นฐานสำคัญนี้ชาวคนรักบ้านสามารถนำมาประยุกต์ใช้ได้กับบ้านไม่บานรวมไปถึง อพาร์ตเม้นท์ไม่บาน ไม่ว่าจะเป็นอาคารบ้านเรือนที่มีขนาดเล็กหรือใหญ่ก็สามารถนำแนวทางดังกล่าวมาใช้ได้เหมือนกันครับ

แนวคิดแบบ “อีโค + เคาเจอรัลดีไซน์” คือ การใช้หลักในการออกแบบที่งามง่าย  สวยนานแบบพอเพียง อ่อนน้อม ถ่อมตน ให้เกียรติกับสิ่งแวดล้อมทางธรรมชาติ   ที่เรามักเรียกว่า ระบบอีโคซิสเต็ม (ECO – SYSTEM) หรือระบบนิเวศวิทยาซึ่งเป็นการให้เกียรติกับ ดิน ฟ้า อากาศ สายลม สายฝน แสงแดด พืชพรรณไม้และสรรพสิ่งที่มีชีวิตที่จะต้องนำเอามาเป็นปัจจัยสำคัญในการออกแบบ และขณะเดียวกันก็ไม่ลืมของดีมีอยู่ในท้องถิ่นนั้นๆ  โดยเฉพาะอย่างยิ่งศิลปวัฒนธรรมพื้นถิ่น ประเพณีโบร่ำโบราณที่ตกทอดกันมานานหลายช่วงอายุคนที่บางอย่างถูกกระแสทุนนิยมที่มาพร้อมกับสังคม “แดกด่วน” ประเภทฟาสฟู้ด  (แม้แต่จะแดกก็ยังต้องด่วน  อันเป็นคำจำกัดความของท่าน     ศจ.ดร. ชัยอนันต์  สมุทรวาณิช)  ละทิ้งของดีที่มีอยู่ให้กลายเป็นของเชยล้าสมัย  ซึ่งแนวคิดแบบ “อีโค + เคาเจอรัลดีไซน์”  ยังเป็นส่วนหนึ่งที่สำคัญของกระบวนการฟื้นบ้าน ฟูเมือง อนุรักษ์สืบสานและพัฒนาศิลปวัฒนธรรม  ขนบธรรมเนียม ประเพณี สิ่งไหนยังเข้มแข็ง  แข็งแรงดีสามารถรับใช้สังคมได้ดี ก็รักษาเอาไว้  สิ่งไหนที่ลบเลือนไปก็ฟื้นฟูปรับปรุงขึ้นมาใหม่เป็นกระบวนการ “อนุรักษ์” แล้วก็ “สืบสาน” รวมทั้ง “พัฒนา” ต่อยอดให้ก้าวไปพร้อมกับเทคโนโลยีใหม่ ๆ วิถีชีวิตรูปแบบใหม่ ๆ  เป็นการแสวงหาจุดสมดุลที่จะอยู่ร่วมกันของ “ระบบทุนนิยม” และ”ระบบชุมชนนิยม”  เพราะถ้าใช้ “ระบบทุนนิยม” นำอย่างเดียว  ประเทศไทยก็คงจะไม่เหลืออะไร เพราะกลุ่มทุนข้ามชาติที่มีทุนมากกว่าก็จะคืบคลานเข้ามาครอบงำไปจนหมดสิ้นทุกสิ่งทุกอย่างที่เป็นของเราก็ต้องล่มสลายลงในที่สุด แต่หากเป็น “ชุมชนนิยม”อย่างเดียวก็คงเป็นประเภทอนุรักษ์นิยมเต่าล้านปีที่ยึดติดกับอดีตมีจิตใจคับแคบปฏิเสธการเปลี่ยนแปลงไปของโลก

ดังนั้นแนวทางการออกแบบ “อีโค + เคาเจอรัลดีไซน์” ที่ผมกำลังจะพูดถึงนี้จึงเป็นแนวทางการทำงานที่ใช้แนวคิดแบบพอเพียงในลักษณะเดินสายกลางที่ทางศาสนาเรียกว่า “มัฌชิมาปฏิปทา”  เป็นการก้าวเดินไปข้างหน้าอย่างสมดุลย์โดยไม่ลืมหอบหิ้วเอาของดีมีอยู่ในอดีตตามไปด้วยและในขณะเดียวกันก็ไม่ปฏิเสธความทันสมัยทั้งในด้านเทคโนโลยีและศิลปะวิทยาการสมัยใหม่รวมทั้งปรัชญาความเชื่อใหม่ๆ  แต่ที่ผมพูดไปทั้งหมดก็อย่าเพิ่งเชื่อผมครับ  แต่อยากให้แฟนๆ ชาวคนรักบ้านได้ติดตามวิธีคิดแบบ  “อีโค + เคาเจอรัลดีไซน์”  ที่นิยมนำมาใช้ในการออกแบบบูทีคอพาร์ตเม้นท์ที่งามง่าย พอเพียง   สำหรับนักศึกษา มช. และที่พักราคาประหยัดนักเดินทางในลักษณะเกสเฮ้าท์ในย่านวัดอุโมงค์  อ.เมือง   จ.เชียงใหม่

แนวคิดแบบอีโค+เคาเจอรัลดีไซน์นี้สามารถแยกออกเป็น 2 ส่วนครับซึ่งในส่วนแรกที่ผมมักจะเรียกว่า อีโคดีไซน์  ก็คือ การออกแบบอาคารบ้านเรือนให้เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมไม่ก่อให้เกิดมลภาวะหรือทำให้เกิดผลกระทบต่อความสมดุลย์ของระบบนิเวศน์หรือระบบอีโคซิสเต็ม(ECO-SYSTEM) โดยรวม

แต่ถึงกระนั้นในบางครั้งที่ผมต้องทำงานออกแบบเพื่อที่จะทำการก่อสร้างอาคารบ้านเรือนบนพื้นที่ที่อุดมไปด้วยบริบททางประวัติศาสตร์  สำหรับผมแล้วแนวคิดแบบอีโคดีไซน์แต่เพียงอย่างเดียวก็ยังไม่สามารถตอบโจทย์ของผมได้อย่างครบถ้วน    ทำให้ผมต้องเพิ่มแนวคิดแบบเคาเจอรัลดีไซน์ที่ว่าด้วยศิลปะวัฒนธรรมพื้นถิ่น นำมาผสมผสานและสร้างความสมดุลทางความคิดและการลงมือปฏิบัติทำให้เกิดเป็นอาคารที่งามง่าย พอเพียง อันเป็นทั้งที่รักและที่พัก และในขณะเดียวกันก็พยายามควบคุมราคาค่าก่อสร้างและการตกแต่งภายในมิให้มีราคาสูงจนเกินไป

                สำหรับส่วนที่สองในส่วนแนวคิดแบบเคาเจอรัลดีไซน์ คือ กระบวนการในการทำงานออกแบบในลักษณะอ่อนน้อมถ่อมตนเป็นปฐม ลดมานะฐิติ ความเชื่อมั่น  ถือมั่นในตัวตนของสถาปนิกผู้ออกแบบลงให้เหลือน้อยที่สุดเท่าที่จะสามารถทำได้และจำเป็นต้องให้เกียรติแก่ศิลปะวัฒนธรรมพื้นถิ่น ซึ่งเป็น “ของดีที่มีอยู่” อันเป็นมรดกตกทอดทางภูมิปัญญาของภูมิบ้าน  ภูมิเมืองและภูมิสังคม   ในขณะเดียวกันก็ไม่ดูแคลนว่าบรรดา “ของดีมีอยู่” ของชุมชนท้องถิ่นเหล่านี้ว่าเป็นสิ่งที่เชยและล้าสมัย   แต่ในทางตรงกันข้าม  ต้องพึงเตือนสติตัวเองอยู่เสมอว่าเราเป็นคนไทย ศิลปะวัฒนธรรมต่าง ๆ เหล่านี้เป็นมรดกทางวัฒนธรรมของเราที่ผ่านกระบวนการอนุรักษ์,สืบสานและพัฒนา  ส่งต่อกันมาเป็นทอด ๆ จากรุ่นหนึ่งสู่อีกรุ่นหนึ่งยืนยาวนานมานานนับร้อย นับพันปี การที่เราไปหลงใหลได้ปลื้มไปกับวัฒนธรรม “แดกด่วน” ที่มาพร้อมกับกระแสโลกาภิวัฒน์หรือโลกาวิบัติของบรรดาฝรั่งตาน้ำข้าว  หรือพวกเกาหลี, ญี่ปุ่นตาชั้นเดียว   หลงใหลได้ปลื้มไปกับการเรียนรัดแบบง่าย ๆ กับวัฒนธรรมสำเร็จรูปโดยการนำเข้า (Import) เห่อของนอกว่าล้ำสมัย

            เป็นของดีวิเศษจำเป็นต้องลอกเลียนแบบเพียงแค่กลัวว่าจะเชยไม่ทันสมัย  ทำให้ไม่กล้าที่จะหอบหิ้ว “ของดีที่มีอยู่” รอบตัวที่พวกเรามักจะดูถูกดูแคลนว่าเชยล้าสมัยไปพร้อมกับการพัฒนาที่หลงไปว่าจะนำเราไปสู่ความทันสมัย  สำหรับคนที่เคยใช้ชีวิตอยู่ในสังคมตะวันตกร่วม 10 ปี อย่างผมก็สารภาพตามตรงครับว่า มีช่วงหนึ่งของชีวิตที่ผมไม่ใส่ใจอีกทั้งดูแคลนของ “ดีมีอยู่” ที่บรรพบุรุษได้ทิ้งเอาไว้ให้   เปรียบเสมือนกับโจรกลับใจนั่นหละครับ ยูเทิร์นกลับมาแบบผมเถอะครับบรรดาหมู่เฮาชาวคนรักบ้าน   กลับมาแสวงหาความงดงามที่ซ่อนเร้นอยู่อย่างเงียบเชียบ เรียบง่าย ในศิลปะ วัฒนธรรมพื้นถิ่นอันงดงามของบ้านเรา

จะว่าไปแล้วในดินแดนแห่งทองหรือสุวรณภูมิผืนนี้ที่ไม่ว่าใคร   หรือชนชาติใดต่างก็หลงใหลใฝ่ฝันอยากเหลือเกินที่จะเข้ามาพำนักพักอาศัย  ตักตวง  กอบโกย  ผลประโยชน์  จากทรัพยากรอันอุดมสมบูรณ์และทรงคุณค่ายิ่งของพวกเราดังนั้นการรู้เท่าทันกับสถานการณ์ดังกล่าวจึงเป็นเรื่องจำเป็นครับ

แนวคิดแบบอีโค+เคาเจอรัลดีไซน์ก็เป็นจุดกำเนิดที่สำคัญของการรังสรรค์งานออกแบบบูทีคอพาร์ตเม้นท์ ในย่านวัดอุโมงค์  จ.เชียงใหม่  สำหรับผมแล้วอาคารงามง่ายหลังนี้เป็นศักดิ์เป็นศรี  เป็นคุณงามความดีประดับเวียงเชียงใหม่เมืองโบราณที่มีอายุกว่า 700 ปี  และต้องขอขอบคุณอย่างจริงใจกับน้องผึ้ง  หรือ คุณสุพรรษาและคุณพ่อ คุณแม่  รวมทั้งท่านครูบาเจ้าบุญชุ่ม ญาณสวโร พระอริยสงฆ์ แห่งดินแดนอารยธรรมโบราณล้านนาที่ท่านเป็นทั้งกำลังบุญและกำลังใจ  ทำให้ผมมีมานะพยายามสามารถทำงานลักษณะนี้  จะว่าไปแล้วการออกแบบในแนวอีโค+เคาเจอรัลดีไซน์   สถาปนิกต้องทำงานหนักเป็นสองเท่า  เพราะต้องศึกษาด้านศิลปะวัฒนธรรม ที่มีอายุทับถมกันหลายร้อยปีแต่ยิ่งศึกษาก็ยิ่งค้นพบและก็ยิ่งเกิดความภูมิใจและเบิกบานใจเป็นอย่างยิ่งครับ ที่สำคัญการทำงานลักษณะนี้จะไม่สามารถเรียนลัดได้เป็นอันขาด  เมื่ออาคารเสร็จสมบูรณ์เป็นรูป  เป็นร่าง ถึงแม้ว่าจะอยู่ในกระดาษแต่ทุกคนก็หายเหนื่อยและพูดเป็นเสียงเดียวกันว่า  การทำงานภายใต้กรอบแนวคิดแบบอีโค+เคาเจอรัลดีไซน์นั้น ช่างคุ้มค่าเสียจริง